تخته سیاه
حدود 9سال پیش، وزیر ارشاد دولت اول خاتمی، دکتر مهاجرانی در مجلس پنجم استیضاح شد. آن استیضاح به دلیل مطالب بسیار مهم مطرح شده در آن که نشان دهندهی دو دیدگاه بسیار متفاوت در مورد فرهنگ بود و البته به دلیل ترکیب مجلس پنجم و رأی اعتماد گرفتن کسی چون مهاجرانی از مجلسی با آن ترکیب، تاریخی شد. همان سال – 1378 -- کتاب «استیضاح» مهاجرانی را به واسطهی یکی از اقوام – که از قضا، کیهان خوان بود و هست! – تهیه کردم. کتاب را خواندم تا اینکه 9 سال گذشت ...
هفتهی گذشته، شاید سرم درد گرفته بود که دوباره به سراغ این کتاب رفتم. برخی از کتابها را باید بعد از چند سال خواند و دوباره قضاوت کرد. سال گذشته هم البته اتفاقی دیگر در این زمینه افتاد. همکار مهربانی که سالها سابقهی خدمت داشت، شدید مخالف دکتر بود و سخن من را که گاه از سایت او نقل قولی میکردم، تاب نمیآورد. دیدم که فایدهای ندارد. قراری گذاشتیم که «استیضاح» را برایش بیاورم تا بخواند و بعد از آن با هم صحبت کنیم. کتاب را در روزنامه پیچاندم و تحویلش دادم. هفتهای گذشت. روزی که کتاب را برایم آورد، باور کرده بود که تنها کیهان خواندن، چارهی کار نیست ...
بگذریم. تنها این را بگویم که یکی از موارد مطرح شده توسط استیضاح کنندگان، نوشتن مقالهی «مذاکره مستقیم» است در رابطه با آمریکا. امروز اما، لابد خبر دارید از نامهنگاریهای رسمی و پیام دادنهای با چشم و ابرو! دیگر اینکه کارگردانانی که فیلمهایشان دلیل بر استیضاح مهاجرانی بود، تنها با گذشت چند سال، مجری و برنامهساز تلویزیون میشوند و روزنامهنگاری که دوره دیدهی اسراییل است – به قول آقایان البته! – سالها پیش از همکاری با دکتر، به همکاری با کسالت! دعوت میشود. گفتم که سرم درد گرفته بود که دوباره به سراغ این کتاب رفتم! راستی کتاب 541 صفحهای است و ناشر آن اطلاعات.
کتاب دیگری هم از دکتر سید جواد طباطبایی خواندهام. «زوال اندیشهی سیاسی در ایران» با زیر عنوان «گفتاری در مبانی نظری انحطاط ایران» را نشر کویر منتشر کرده است و نزدیک به 400 صفحه است. دکتر از یونان باستان و سقراط و افلاطون و ارسطو شروع میکند و با ورود به ایران بعد از اسلام، تاریخ اندیشهی سیاسی را تا یورش مغولان و آغاز دوران انحطاط ایران، پی میگیرد. برخی از مطالب کتاب، هم پوشانیهایی با کتاب قبلی که از دکتر معرفی کردهام دارد و به نوعی دو کتاب، مکمل یکدیگرند. کتاب به خوبی نشان میدهد که چه بودهایم و چه شدهایم ...
دست آخر آنکه، شمارهی 17 و 18 «آیین» را خواندهام. در بخش «تأملات ایرانی» این مجله، موضوع اصلاحات در کدامسو؛ جامعه یا دولت؟ به نقد گذاشته شده است و کسانی چون یوسف اباذری، محمد جواد غلامرضا کاشی، سید علیرضا بهشتی، محمد رضا تاجیک، حسین سلیمی، سعید حجاریان و مصطفی تاجزاده در آن مطلب نوشتهاند که شاید بتوان «لگالیسم و پارلمانتاریسم» حجاریان را خواندنیترین آنها دانست. مقالاتی از سید محمد خاتمی، محمد رضا خاتمی، مصطفی معین محسن امینزاده، هادی خانیکی و محمد مجتهد شبستری به همراه مصاحبهای با ذکتر ناصر هادیان از دیگر مطالب خواندنی «آیین» هستند. در بخش «اندیشه» هم، علاوه بر مقالهی بسیار خواندنی مصطفی ملکیان، ابوالقاسم فنایی در نقد نظریهی دکتر سروش در مورد وحی، مطلبی بسیار عالی نوشته است.