ساعت دوازده ظهر با اصغر قرار داشتم در چهار راه قصر. چند دقیقه­ای دیر آمد. می­خواست که از عابربانک پول بگیرد. به سمت عباس آباد آمدیم و تا چهارراه سهروردی، دو تا از بانک­های دولتی را امتحان کردیم و هر دو بی­نتیجه. از بانکی خصوصی پول گرفتیم. نام بانک­ها را هم نمی­نویسم تا نه تبلیغ شود و نه تخریب! سوار تاکسی شدیم به مقصد ایستگاه متروی بهشتی. به نزدیک مصلی رسیده بودیم. گفتم: « راستی، چرا رئیس جمهور نخواسته که این پروژه­ی مصلی نیمه تمام را تمام کند؟» اصغر نیشخندی زد و گفت: « وقت هست. گذاشته است برای دور بعدی» گفتم که کار به دور بعد نمی­رسد. راننده­ی تاکسی گفت: «گذاشته است برای قالیباف. او می­آید و تمام می­کند.» گفتم: « اصولگراها جرأت نمی­کنند که با آمدن خاتمی، دو کاندیدا به صحنه بیاورند.» اصغر پرسید که مگر آمدن خاتمی قطعی شده است و من گفتم که اعلام کرده آمدنش را. راننده هم نیشخندی زد و فحشی داد به دخترها و پسرها و گفت: «جوان­ها به خاتمی رأی می­دهند. به آن­ها آزادی داده بود.» من گفتم که به هر حال از این وضعیت بهتر بود و ماند در دلم که هیچ دوره­ای خالی از اشکال نیست. این­جا بود که راننده­ی تاکسی، تیر خلاص را شلیک کرد. گفت: « چه فایده! آزادی در قفس!» جواب کوتاهی به راننده دادم که آن را فعلا این­جا نمی­نویسم. تا شما چه بخواهید ... به مصلی رسیدیم و پیاده شدیم ...

 نوشته شده توسط مصطفی حکیمی در پنج شنبه 87/11/24 و ساعت 5:42 عصر | نظرات دیگران()

حدود 9سال پیش، وزیر ارشاد دولت اول خاتمی، دکتر مهاجرانی در مجلس پنجم استیضاح شد. آن استیضاح به دلیل مطالب بسیار مهم مطرح شده در آن که نشان دهنده­ی دو دیدگاه بسیار متفاوت در مورد فرهنگ بود و البته به دلیل ترکیب مجلس پنجم و رأی اعتماد گرفتن کسی چون مهاجرانی از مجلسی با آن ترکیب، تاریخی شد. همان سال – 1378 -- کتاب «استیضاح» مهاجرانی را به واسطه­ی یکی از اقوام – که از قضا، کیهان خوان بود و هست! – تهیه کردم. کتاب را خواندم تا این­که 9 سال گذشت ...

هفته­ی گذشته، شاید سرم درد گرفته بود که دوباره به سراغ این کتاب رفتم. برخی از کتاب­ها را باید بعد از چند سال خواند و دوباره قضاوت کرد. سال گذشته هم البته اتفاقی دیگر در این زمینه افتاد. همکار مهربانی که سال­ها سابقه­ی خدمت داشت، شدید مخالف دکتر بود و سخن من را که گاه از سایت او نقل قولی می­کردم، تاب نمی­آورد. دیدم که فایده­ای ندارد. قراری گذاشتیم که «استیضاح» را برایش بیاورم تا بخواند و بعد از آن با هم صحبت کنیم. کتاب را در روزنامه پیچاندم و تحویلش دادم. هفته­ای گذشت. روزی که کتاب را برایم آورد، باور کرده بود که تنها کیهان خواندن، چاره­ی کار نیست ...

بگذریم. تنها این را بگویم که یکی از موارد مطرح شده توسط استیضاح کنندگان، نوشتن مقاله­ی «مذاکره مستقیم» است در رابطه با آمریکا. امروز اما، لابد خبر دارید از نامه­نگاری­های رسمی و پیام دادن­های با چشم و ابرو! دیگر این­که کارگردانانی که فیلم­هایشان دلیل بر استیضاح مهاجرانی بود، تنها با گذشت چند سال، مجری و برنامه­ساز تلویزیون می­شوند و روزنامه­نگاری که دوره دیده­ی اسراییل است – به قول آقایان البته! – سال­ها پیش از همکاری با دکتر، به همکاری با کسالت! دعوت می­شود. گفتم که سرم درد گرفته بود که دوباره به سراغ این کتاب رفتم! راستی کتاب 541 صفحه­ای است و ناشر آن اطلاعات.

کتاب دیگری هم از دکتر سید جواد طباطبایی خوانده­ام. «زوال اندیشه­ی سیاسی در ایران» با زیر عنوان «گفتاری در مبانی نظری انحطاط ایران» را نشر کویر منتشر کرده است و نزدیک به 400 صفحه است. دکتر از یونان باستان و سقراط و افلاطون و ارسطو شروع می­کند و با ورود به ایران بعد از اسلام، تاریخ اندیشه­ی سیاسی را تا یورش مغولان و آغاز دوران انحطاط ایران، پی می­گیرد. برخی از مطالب کتاب، هم پوشانی­هایی با کتاب قبلی که از دکتر معرفی کرده­ام دارد و به نوعی دو کتاب، مکمل یک­دیگرند. کتاب به خوبی نشان می­دهد که چه بوده­ایم و چه شده­ایم ...

دست آخر آن­که، شماره­ی 17 و 18 «آیین» را خوانده­ام. در بخش «تأملات ایرانی» این مجله، موضوع اصلاحات در کدام­سو؛ جامعه یا دولت؟ به نقد گذاشته شده است و کسانی چون یوسف اباذری، محمد جواد غلامرضا کاشی، سید علی­رضا بهشتی، محمد رضا تاجیک، حسین سلیمی، سعید حجاریان و مصطفی تاج­زاده در آن مطلب نوشته­اند که شاید بتوان «لگالیسم و پارلمانتاریسم» حجاریان را خواندنی­ترین آن­ها دانست. مقالاتی از سید محمد خاتمی، محمد رضا خاتمی، مصطفی معین محسن امین­زاده، هادی خانیکی و محمد مجتهد شبستری به همراه مصاحبه­ای با ذکتر ناصر هادیان از دیگر مطالب خواندنی «آیین» هستند. در بخش «اندیشه» هم، علاوه بر مقاله­ی بسیار خواندنی مصطفی ملکیان، ابوالقاسم فنایی در نقد نظریه­ی دکتر سروش در مورد وحی، مطلبی بسیار عالی نوشته است.

 نوشته شده توسط مصطفی حکیمی در جمعه 87/11/11 و ساعت 5:8 عصر | نظرات دیگران()

قرار بود که بنویسم. در طول هفته هم، کم ننوشته بودم. اما نمی­دانم چه شده که حالا که باید نوشت و در وبلاگ قرار داد، نمی­نویسم. اوضاع چندان خوب نیست. قرار بود که به مسافرتی بروم و همراه آن مسافرت، وعده را وفا نکرد. خلاصه این که انگار، روزگار چندان بر وفق مراد نیست.

در این هفته، شخصی که دارای مقام بالای نظامی در کشور است و البته حجم بدن او بیشتر به مکعب مستطیل شبیه است تا چیز دیگر، افاضاتی در رابطه با انتخابات و احمدی­نژاد داشته است و غیر مستقیم، اصلاح طلبان را نواخته است. این صحبت­ها را لابد خوانده­اید و جواب آتشین کروبی را هم. به مزخرفات این مکعب مستطیل و این­که حرف­هایش بیشتر در انتخابات به نفع اصلاح طلبان خواهد بود تا اصول­گرایان – البته اگر اصلاح طلبی بماند!-- کاری ندارم.

 درد از این­جا هم شاید نباشد که چرا کسی، نظارتی نمی­کند و سخنی نمی­گوید که داشتن چنین انتظاری و بهتر بگویم، امید به ثمربخش بودن آن سخن فرضی و گفته نشده، خود کار بیهوده و عبثی است. درد از این تاریخ بی­سرانجام و این تکرار مکرر است که هنوز زمین و سرزمین خویش را آباد نکرده، به رهبری و نجات جهان می­اندیشیم. که اگر چون منی، کار خویش را درست انجام می­دادم، در همان محدوده­ی کوچک و یا بزرگ مسؤولیتم، دنیای ما این­گونه نبود.

 درد شاید از این باشد که همچنان چوب وظیفه را بر سرمان می­کوبند، بی آن­که به حق خود بیاندیشیم ... و نمی­دانیم انگار که ابتدای راه پیشرفت، باور محق بودن آدمی است ...

 نوشته شده توسط مصطفی حکیمی در جمعه 87/11/11 و ساعت 3:25 عصر | نظرات دیگران()

امروز تولد « تخته سیاه» است. دو ساله­گی­اش تمام می­شود و وارد سومین سال زندگی می­شود. به کار بردن واژه­ی زندگی برای یک وبلاگ در دنیای مجازی هم از آن کارهاست! از تمام دوستانی که آمده­اند و نوشته­هایم را خوانده­اند، تشکر می­کنم و البته از آنان که نظری هم برایم نوشته­اند، دو چندان. از دوستانی که مرا در جمع دوستان خود پذیرفته­اند و لینک « تخته سیاه» را مهمان وبلاگ­هایشان کرده­اند، نیز به رسم ادب تشکر می­کنم. امید دارم که شروع سومین سال نوشتنم در «تخته سیاه» مصادف با تغییری شود تا زندگی به زنده­گی تبدیل شود و وبلاگم هم رنگ و بویی دیگر بگیرد. در این میان، محتاج کمک و یاری شما دوستان هستم تا با نظرهایتان به نو شدن « تخته سیاه» یاری برسانید. باشد که خود نیز، جامه­ای نو بر تن کنم ...

 نوشته شده توسط مصطفی حکیمی در یکشنبه 87/11/6 و ساعت 7:0 صبح | نظرات دیگران()

به نظرم خواسته و ناخواسته این یادداشت هم به دُم، مربوط شود! می­خواهم از خواندنی­هایم بنویسم. هر چند که برایم بنویسید، جنجالی کتاب می­خوانم و من آن­گونه که باید متوجه منظورتان نشوم که لابد همین مانده که در میانه­ی این همه چاپ نشدن کتاب­ها و بد ترجمه شدن و سانسور به بهانه­ی ابتذال – معنای ابتذال هم عوض شده البته، به فرهنگ لغت مراجعه کنید، بد نیست!--  و از این­ها همه بدتر، نخواندن­ها، همین چهار کتاب هم جنجالی تلقی شوند و لابد خواندنشان ممنوع! من درک نمی­کنم واژه­هایی را که کتابی را مضر معرفی می­کنند. خوش­بینانه این است که بگویم، دوستان نمی­دانند و متوجه نشده­اند. بدبینانه­اش را هم نمی­نویسم!

دو کتاب خوانده­ام که به نظرم نوشتن از آن­­ها، کمی طولانی شود. بیشتر البته سعی می­کنم از متن خود کتاب­ها بنویسم تا فضا، بهتر تداعی شود. اولین کتاب، «سمفونی مردگان» است. رمان بسیار زیبای عباس معروفی که برنده جایزه­ی سال 2001 بنیاد انتشارات فلسفی سورکامپ شده است. از معروفی، که به واقع استاد است، «سال بلوا» و «پیکر فرهاد» را پیش از این­ها خوانده بودم. انتشارات ققنوس در پشت جلد این رمان 350 صفحه­ای نوشته است:

« ساعت آقای درستکار بیش از سی سال است که از کار افتاده؛ در ساعت پنج و نیم بعد از ظهر تیرماه سال 1325. ساعت سر در کلیسا سال­ها پیش از کار افتاده بود و ساعت اورهان را مردی با خود برده است؛ اما زمان همچنان می­گردد و ویرانی به بار می­آورد.

سمفونی مردگان، رمان بسیار ستوده شده­ی عباس معروفی، حکایت شوربختی مردمانی است که مرگی مدام را بر دوش می­کشند و در جنون ادامه می­یابند. در وصف این رمان بسیار نوشته­اند و بسیار خواهند نوشت؛ و با این همه پرسش برخاسته از این متن تا همیشه برپاست؛ پرسشی که پاسخ در خلوت تک­تک مخاطبان را می­طلبد: کدام یک از ما، آیدینی پیش­رو نداشته است، روح هنرمندی که به کسوت سوجی دیوانه­اش درآورده­ایم، به قتلگاهش برده­ایم و با این همه او را جسته­ایم و تنها و تنها در ذهن او زنده مانده­ایم. کدام یک از ما؟» اگر رمان خوان باشید و کتاب را بخوانید، به من حق می­دهید در اعتقاد به آن­چه که در مورد دراز بودن دُم، گفتم.

کتاب دوم هم از نویسنده­ای است که او هم جنجالی است. «درآمدی بر تاریخ اندیشه­ی سیاسی در ایران» را خوانده­ام. دکتر سید جواد طباطبایی در این کتاب به ریشه­های سیاست در ایران می­پردازد. از اندیشه­های نظام­الملک طوسی می­گوید که در عین سیاستمدار بودن، پایه­گذار سلطنت مطلقه می­شود و از امام محمد غزالی که ظل­ا... بودن سلطان و واجب بودن اطاعت از او را نهادینه می­کند. سید جواد هم عقیده با دکتر شریعتی است که غزالی با کُشتن فلسفه، کمر به قتل علم وعقل در ایران می­بندد و زمینه­ی انحطاط ایران را فراهم می­سازد. کتاب، سخت دردناک است. از حکم واجب بودن قتل شیعیان و گوشه­نشینی و رها کردن دنیا به بهانه­ی عرفان می­گوید و اشک آدم را درمی­آورد. دکتر طباطبایی اشاره­ای می­کند به دوران صفویه و می­نویسد:

« در شرایطی که از دیدگاه تاریخ اندیشه در سده­ی پانزدهم و نیمه­ی نخست سده­ی شانزدهم، نظریه پردازان بزرگی مانند اراسموس روتردامی، تامس مور، مارتین لوتر، ویتوریا و نیکلا ماکیاولی شالوده­ی نظری استواری برای دوران جدید فراهم می­آوردند، اهل نظر و فرمانروایان دنیای اسلام خیال خام تجدید خلافت را در سر می­پختند.» سید جواد طباطبایی در صفحه­ی آخر کتاب 270 صفحه­ای خود نتیجه­گیری می­کند که:

« درست در زمانی که مغرب زمین با تکیه بر اندیشه­ی نوین و شیوه­های نوین اندیشیدن درباره­ی عالم و آدم از خواب گران سده­های میانه بیدار می­شد، ایران زمین به همراه مجموعه­ی کشورهای حوزه­ی تمدن و فرهنگ اسلامی در سراشیب سقوطی که با حمله­ی مغولان آغاز شده بود، به جای رویارویی با چالش مغرب زمین به تنش بی­سرانجام در درون کشورهای اسلامی رانده شد و تا زمان فراهم آمدن مقدمات نهضت مشروطه خواهی و حتا پس از آن به هبوط مقاومت­ناپذیر خود ادامه داد.»

دیگر نیاز به توضیح ندارد. دیگر کنار هم چیدن را نیز طلب نمی­کند. باید خواند و عمل کرد ...

 نوشته شده توسط مصطفی حکیمی در شنبه 87/11/5 و ساعت 7:0 صبح | نظرات دیگران()

داستان سید حسن مدرس و محدوده­ی دُم رضاخان را لابد شنیده­اید. این را داشته باشید تا پایان این پست و شاید هم پست بعدی!!

1- به دنبال این می­گشتم که منبع پشتیبان رادیو زمانه را بیابم. در جست­وجوی اینترنتی، به سایت -- که البته می­گویند به­جایش باید گفت: ایستگاه!--  ویکی­پدیا رسیدم. خلاصه این­که، گویا وابسته به دولت هلند است و با بودجه­ای مصوب از پارلمان هلند، شروع به کار کرده است. در آن­جا نوشته بود که کسانی چون نیک­آهنگ کوثر و عباس معروفی و ... با این رادیو همکاری می­کنند. و درست این­جا بود که یکی از همان افرادی که برای به راه راست هدایت شدن چون منی، سخت دلسوزند، آهی از نهاد برآورد که لابد معروفی، چنین است و چنان. منبع اطلاعات ما هم شده کیهان!

2- باز لابد می­دانید که « نود» فردوسی­پور، جنجالی شده است و سازمان تربیت بدنی نامه می­نویسد و دستور تحریم می­دهد. تحریم کردن رسانه هم در دنیای امروز ما، سخت خنده­دار است. یاد مسعود بهنود می­افتم و علی­اکبر قاضی­زاده، که در این­ لحظه­های تاریخی، باید حتما نظرات آنان را خواند. جالب اما، استدلال­های سازمان است. این­که فردوسی­پور برخلاف ارزش­های اسلام و نظام و خون شهدا و ... -- تو بگو، هر واژه­ی مقدس دیگری که به ذهن بیاید – فعالیت می­کند و برگزاری مسابقه­ی SMSی خلاف شرع است!

3- وقتی حتا کسی چون فردوسی­پور و برنامه­ای چون « نود» هم تحمل نمی­شود، حتا آن­گونه که صدای اعتراض کامران نجف­زاده را هم بلند می­کند، چه انتظاری می­توان داشت از تحمل دیگرانی چون معروفی و... دوستان ما از تاریخ درس نمی­گیرند که پادشاهان زمانه­ی حافظ و سعدی و فردوسی از یاد رفته­اند و اینانند که جاودانه­اند. درس نمی­گیرند و شاید هم نمی­گیریم که حرمت فرهنگ و ادب، بس بالاتر از این دو روزه دنیای سیاست است، حتا اگر رنگ و لعابی به ظاهر دینی داشته باشد. راستی اگر قرار بود که به شعرهای مولانا و دیوان شمس و غزل­های حافظ، امروز مجوز چاپ بدهند، به نظرتان چیزی از نام این بزرگان، به ذهن ما مانده بود؟ با این همه باز هم سانسور می­کنیم و ای کاش فقط همین بود که به ساده­گی، تکفیر می­کنیم کسانی را که برخلاف ما می­اندیشند. حواسمان نیست، حواسمان نیست که چه­ها و که­ها می­مانند و چه­ها و که­ها از یاد می­روند. که اگر این­گونه نبود، نوبت به امروزیان نرسیده بود ...

این همان داستان محدوده­ی دُم است. هر جا که پا می­گذاری، دُم سیاست را می­بینی که دنیاداری، انگار سخت شیرین است ...

 نوشته شده توسط مصطفی حکیمی در جمعه 87/11/4 و ساعت 10:50 صبح | نظرات دیگران()